Maddi tazminat davası açmayı düşünüyorum ancak bu davanın zamanaşımı süreleri hakkında net bir bilgim yok. Özellikle haksız fiilden kaynaklanan, sözleşmeden doğan ve trafik kazasından kaynaklanan maddi tazminat davaları için ayrı ayrı zamanaşımı süreleri var mı? Bu süreler ne zaman başlar ve hangi durumlarda uzayabilir veya kesilebilir? Ayrıca, olayın üzerinden uzun zaman geçtiyse, hala dava açma hakkım var mı? Maddi tazminat davası açmak için yasal olarak ne kadar sürem var ve bu süreleri nasıl doğru şekilde hesaplayabilirim?
Cevap
Maddi tazminat davalarında zamanaşımı süreleri, davaya konu olayın niteliğine ve ilgili yasal düzenlemelere göre değişiklik göstermektedir. Genel olarak maddi tazminat davalarında zamanaşımı süreleri şu şekildedir:
1. Genel Zamanaşımı Süresi (Borçlar Kanunu’na Göre):
- Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 146. maddesi genel zamanaşımı süresini 10 yıl olarak belirlemiştir. Bu süre, tazminat talep eden tarafın zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Ancak, zararın öğrenilmesinden itibaren değil, zararın gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıl geçmesiyle de zamanaşımı gerçekleşir. Örneğin, bir sözleşme ihlali nedeniyle maddi zarar meydana gelmişse ve zarar ile sorumlunun öğrenildiği tarihten itibaren 10 yıl geçmişse, dava açma hakkı zamanaşımına uğrar.
2. Haksız Fiilden Doğan Tazminat Davalarında Zamanaşımı:
- TBK’nın 72. maddesi haksız fiilden doğan tazminat davalarında özel bir zamanaşımı süresi öngörmektedir. Bu maddeye göre:
- Zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak 2 yıl ve herhalde fiilin (haksız fiilin) vuku bulduğu tarihten başlayarak 10 yıl içinde tazminat davası açılması gerekir.
- Ancak, fiil aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa ve ceza kanununda bu suç için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmüşse, tazminat davası için de o ceza zamanaşımı süresi uygulanır. Örneğin, bir trafik kazası sonucu yaralanma meydana gelmişse ve bu olay aynı zamanda taksirle yaralama suçunu oluşturuyorsa, ceza kanunundaki zamanaşımı süresi (suçun niteliğine göre değişir) tazminat davası için de geçerli olacaktır.
3. Özel Kanunlarda Öngörülen Zamanaşımı Süreleri:
- Bazı özel kanunlarda maddi tazminat davaları için farklı zamanaşımı süreleri öngörülmüştür. Örneğin:
- Trafik Kazalarından Doğan Tazminat Davaları: Karayolları Trafik Kanunu’nun (KTK) 109. maddesine göre trafik kazalarından doğan tazminat davalarında zamanaşımı süresi, zarar görenin zararı ve sorumluyu öğrendiği tarihten itibaren 2 yıldır. Ancak, fiil aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa, yukarıda belirtildiği gibi ceza kanunundaki zamanaşımı süresi uygulanır.
- Tüketici Davaları: Tüketici Kanunu’nda ayıplı mal veya hizmetten kaynaklanan tazminat davaları için özel zamanaşımı süreleri bulunmaktadır.
- İş Kazalarından Doğan Tazminat Davaları: İş kazalarından doğan tazminat davalarında Borçlar Kanunu’ndaki genel zamanaşımı hükümleri uygulanır. Ancak, iş kazası aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa, ceza kanunundaki zamanaşımı süresi dikkate alınır. Ayrıca, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) başvuru yapılması gereken durumlarda, SGK’ya başvuru süresi de önemlidir.
4. Zamanaşımının Kesilmesi ve Durması:
- Zamanaşımı süreleri bazı durumlarda kesilebilir (baştan başlamasına neden olur) veya durabilir (işlemeyi geçici olarak durdurur). Örneğin, davalı tarafa ihtarname gönderilmesi, dava açılması, icra takibi başlatılması gibi durumlar zamanaşımını kesebilir. Askerlik, hastalık gibi hak düşürücü sürelerin işlemesini engelleyen durumlar ise zamanaşımını durdurabilir.
Önemli Notlar:
- Zamanaşımı süreleri, davanın niteliğine ve somut olayın özelliklerine göre farklılık gösterebileceğinden, bir avukata danışarak doğru zamanaşımı süresini öğrenmek önemlidir.
- Zamanaşımı süresi dolduktan sonra dava açılması durumunda, davalı taraf zamanaşımı def’inde bulunursa, dava reddedilebilir.
- Zamanaşımı, mahkeme tarafından kendiliğinden dikkate alınmaz; davalı tarafın zamanaşımı def’inde bulunması gerekir.
- Bu bilgiler genel nitelikte olup, her somut olay kendi özelinde değerlendirilmelidir.
Sonuç olarak, maddi tazminat davası açma süresi, olayın türüne, ilgili kanunlara ve somut olayın özelliklerine göre değişiklik gösterir. Bu nedenle, hak kaybına uğramamak için bir avukattan hukuki yardım almak önemlidir.
