Manevi tazminat davası açmayı düşünüyorum ancak bu tür davalarda zaman aşımı süresi olup olmadığını ve varsa bu sürenin ne kadar olduğunu merak ediyorum. Ayrıca, bu sürenin başlangıç noktası, yani hangi tarihten itibaren işlemeye başladığı da önemli. Örneğin, haksız fiilin gerçekleştiği tarih mi, zararın öğrenildiği tarih mi, yoksa başka bir tarih mi dikkate alınıyor? Farklı durumlarda (örneğin, ceza davası da açılmışsa) bu süre değişir mi? Manevi tazminat davası açmak için ne kadar zamanım var ve bu süreyi nasıl doğru bir şekilde hesaplayabilirim?
Cevap
Manevi tazminat davası açma süresi, davaya konu olan olayın niteliğine göre farklılık gösterir. Türk Borçlar Kanunu ve diğer ilgili kanunlar, farklı olaylar için farklı zamanaşımı süreleri öngörmüştür. İşte genel olarak manevi tazminat davalarında geçerli olan zamanaşımı süreleri:
1. Genel Zamanaşımı Süresi (Haksız Fiil Nedeniyle Manevi Tazminat):
Türk Borçlar Kanunu’nun 72. maddesi, haksız fiilden kaynaklanan manevi tazminat davaları için genel bir zamanaşımı süresi belirlemiştir. Buna göre:
- Fiili ve Faili Öğrenmeden İtibaren: Zarar görenin zararı ve zarar vereni öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl içinde dava açılması gerekir.
- Her Halükarda: Her halükarda, zararın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl geçmekle zamanaşımı süresi dolar. Yani, zarar gören zararı ve faili öğrenmese bile, zararın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl sonra dava açma hakkı sona erer.
2. Ceza Kanunları ile Belirlenen Zamanaşımı Süreleri:
Eğer haksız fiil aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa ve bu suç için ceza kanunlarında daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmüşse, manevi tazminat davası da ceza zamanaşımı süresine tabidir. Örneğin, kasten adam öldürme, yaralama, cinsel saldırı gibi suçlar için ceza kanunlarında daha uzun zamanaşımı süreleri bulunmaktadır. Bu durumda, ceza davası zamanaşımı süresi, manevi tazminat davası için de geçerli olur.
3. Özel Kanunlarda Belirlenen Zamanaşımı Süreleri:
Bazı özel kanunlar, belirli olaylar için farklı zamanaşımı süreleri öngörebilir. Örneğin:
- Basın Yoluyla İşlenen Hakaret ve İtibar Zedelenmesi: Basın Kanunu’na göre, basın yoluyla işlenen hakaret ve itibar zedelenmesi gibi durumlarda zamanaşımı süresi, suçun işlendiği tarihten itibaren 2 aydır. Ancak, bu süre ceza davası açma süresi ile sınırlıdır. Eğer ceza davası için daha uzun bir zamanaşımı süresi varsa, manevi tazminat davası da o süreye tabi olur.
- Trafik Kazaları: Karayolları Trafik Kanunu’na göre, trafik kazalarından kaynaklanan manevi tazminat davalarında zamanaşımı süresi, zararın ve sorumlunun öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halükarda kaza tarihinden itibaren 10 yıldır.
- Hekim Hatası (Malpraktis): Hekim hatası nedeniyle açılacak manevi tazminat davalarında da genel hükümler geçerli olmakla birlikte, olayın özelliklerine göre Borçlar Kanunu’nun genel zamanaşımı hükümleri (2 yıl / 10 yıl) veya ceza zamanaşımı süreleri uygulanabilir.
4. Manevi Tazminat Talebinin Mirasçılara Geçmesi:
Eğer zarar gören kişi vefat etmişse, manevi tazminat talebi mirasçılarına geçer. Bu durumda mirasçılar, mirasın intikalinden itibaren yukarıda belirtilen zamanaşımı süreleri içinde dava açabilirler. Ancak, miras bırakanın sağlığında zamanaşımı süresi işlemeye başlamışsa, mirasçılar kalan süre içinde dava açabilirler.
Önemli Notlar:
- Zamanaşımı süreleri, olayın niteliğine, tarafların durumuna ve ilgili kanun hükümlerine göre değişiklik gösterebilir.
- Zamanaşımı sürelerinin hesaplanması karmaşık olabilir ve hukuki bilgi gerektirebilir. Bu nedenle, bir avukata danışmanız önemlidir.
- Zamanaşımı süresinin geçirilmesi, dava açma hakkını ortadan kaldırır. Bu nedenle, hak kaybına uğramamak için süreyi dikkatle takip etmek gerekir.
- Zamanaşımı def’i, davalı tarafın davaya karşı ileri sürebileceği bir savunmadır. Davalı, zamanaşımı süresinin dolduğunu iddia ederek davanın reddini isteyebilir.
Bu bilgiler genel nitelikte olup, her somut olayın özelliklerine göre farklılık gösterebilir. Hukuki tavsiye almak için mutlaka bir avukata danışmanız önerilir.
