Cevap
Maddi tazminat miktarının belirlenmesi, birçok faktöre bağlıdır ve her dava kendine özgüdür. Genel olarak, maddi tazminatın amacı, davacının uğradığı zararı telafi etmektir. Bu zararlar, doğrudan ve dolaylı kayıpları içerebilir. Tazminat miktarını belirlemede dikkate alınan temel unsurlar şunlardır:
1. Doğrudan Zararlar:
- Tıbbi Giderler: Kaza veya olay sonucu yapılan tüm tıbbi harcamalar (muayene, tedavi, ilaç, ameliyat, fizik tedavi, rehabilitasyon vb.) belgelenmeli ve tazminat talebine dahil edilmelidir. Gelecekteki tıbbi giderler de uzman raporları ile desteklenerek talep edilebilir.
- Gelir Kaybı (Kazanç Kaybı): Kaza veya olay nedeniyle çalışılamayan süre boyunca yaşanan gelir kaybı tazmin edilir. Geçmiş dönemdeki gelir kaybı, maaş bordroları, vergi beyannameleri gibi belgelerle kanıtlanır. Gelecekteki gelir kaybı ise, kişinin mesleği, yaşı, sakatlık oranı, eğitim durumu ve benzeri faktörler dikkate alınarak uzmanlarca hesaplanır.
- Eşya Zararı: Kaza veya olayda zarar gören eşyaların (araç, giysi, ev eşyası, kişisel eşyalar vb.) tamir veya değişim masrafları tazmin edilir. Eşyanın değer kaybı da tazminat talebine dahil edilebilir. Hasar tespit raporları, faturalar, ekspertiz raporları gibi belgeler bu zararı kanıtlamak için kullanılır.
- Bakım Giderleri: Yaralanma veya sakatlık sonucu bakıma ihtiyaç duyuluyorsa, bu bakım giderleri de tazminata dahil edilir. Bakım masrafları, profesyonel bakım hizmetleri veya aile üyelerinin yaptığı bakım için talep edilebilir.
- Cenaze Giderleri: Ölümle sonuçlanan olaylarda, cenaze masrafları (defin, nakil, tören vb.) ve defin yeri masrafları tazmin edilir.
2. Dolaylı Zararlar:
- Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: Ölümle sonuçlanan olaylarda, ölen kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişilerin (eş, çocuklar, anne-baba vb.) maddi kayıpları tazmin edilir. Destekten yoksun kalma tazminatı, ölen kişinin gelirine, yaşına, hayatta kalanların sayısına ve ihtiyaçlarına göre hesaplanır.
- Ekonomik Geleceğin Sarsılması: Yaralanma veya sakatlık sonucu kişinin ekonomik geleceği olumsuz etkilenirse, bu durum da tazminat miktarını etkiler. Örneğin, kişinin mesleğini yapamaz hale gelmesi veya daha düşük gelirli bir iş yapmak zorunda kalması bu kapsamdadır.
3. Tazminat Miktarını Etkileyen Diğer Faktörler:
- Kusur Oranı: Kazaya veya olaya neden olan tarafların kusur oranları, tazminat miktarını doğrudan etkiler. Davacının kusuru varsa, tazminat miktarı kusur oranında azaltılır.
- Olayın Şiddeti ve Sonuçları: Olayın şiddeti, yaralanmaların ciddiyeti, sakatlık oranı ve kalıcı etkiler tazminat miktarını artırır.
- Yaş, Cinsiyet, Eğitim Durumu, Meslek: Davacının yaşı, cinsiyeti, eğitim durumu ve mesleği gibi kişisel özellikleri, gelir kaybı ve gelecekteki kazanç kaybı hesaplamalarında dikkate alınır.
- Sosyo-Ekonomik Durum: Davacının sosyo-ekonomik durumu, destekten yoksun kalma tazminatı gibi durumlarda dikkate alınabilir.
- Geçmiş ve Gelecek Harcamalar: Geçmişte yapılan ve gelecekte yapılması beklenen harcamalar (tıbbi giderler, bakım masrafları vb.) tazminat miktarının belirlenmesinde önemli rol oynar.
- Faiz: Tazminat miktarına yasal faiz uygulanır. Faiz başlangıç tarihi, olayın meydana geldiği tarih veya davanın açıldığı tarih olabilir.
- Enflasyon: Uzun süren davalarda, enflasyon nedeniyle oluşan kayıplar da tazminat miktarını etkileyebilir.
- Hakimin Takdiri: Hakimin takdir yetkisi, yukarıda belirtilen unsurların değerlendirilmesinde ve tazminat miktarının belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Hakim, somut olayın özelliklerini dikkate alarak adil bir tazminat miktarına karar verir.
Hesaplama Yöntemleri:
Tazminat miktarının hesaplanmasında çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Aktüeryal Hesaplama: Özellikle gelir kaybı, destekten yoksun kalma tazminatı gibi durumlarda aktüerler tarafından yapılan hesaplamalar kullanılır. Aktüerler, olasılık hesapları ve istatistiksel verileri kullanarak gelecekteki kayıpları tahmin ederler.
- Yaşam Tabloları: Ölüm olasılığı ve beklenen yaşam süresi gibi verileri içeren yaşam tabloları, destekten yoksun kalma tazminatı hesaplamalarında kullanılır.
- Uzman Raporları: Tıbbi uzmanlar, bilirkişiler ve diğer uzmanlar tarafından hazırlanan raporlar, yaralanmaların ciddiyeti, sakatlık oranı, gelecekteki tedavi ihtiyaçları ve gelir kaybı gibi konularda bilgi sağlar.
Kanıt Sunma:
Maddi tazminat talebinde bulunan davacının, uğradığı zararı kanıtlaması gerekir. Bu amaçla, faturalar, makbuzlar, tıbbi raporlar, maaş bordroları, vergi beyannameleri, hasar tespit raporları, ekspertiz raporları, tanık ifadeleri gibi deliller sunulabilir.
Özetle:
Maddi tazminat miktarının belirlenmesi, karmaşık bir süreçtir ve birçok faktöre bağlıdır. Davacının uğradığı zararı eksiksiz olarak kanıtlaması, tazminat talebinin kabul görmesi için önemlidir. Davanın özelliklerine göre, bir avukattan hukuki yardım almak faydalı olabilir.
