Özellikle haksız fiil sonucu açılan manevi tazminat davalarında zamanaşımı süresi neye göre belirlenir? Bu süre, fiilin öğrenildiği tarihten mi, fiilin gerçekleştiği tarihten mi başlar? Ceza davası açılmışsa, ceza davasının zamanaşımı süresi manevi tazminat davasını etkiler mi? Borçlar Kanunu’ndaki genel zamanaşımı süresi mi uygulanır, yoksa farklı bir düzenleme mi vardır? Vefat halinde, mirasçıların manevi tazminat davası açma hakkı için zamanaşımı süresi nasıl hesaplanır ve bu süre mirasçıların durumuyla değişir mi?
Cevap
Manevi tazminat davasında zamanaşımı süresi, Borçlar Kanunu’nda belirtilen genel zamanaşımı süresine tabidir. Ancak, bazı özel durumlarda farklı zamanaşımı süreleri uygulanabilir.
Genel Zamanaşımı Süresi:
Türk Borçlar Kanunu’nun 146. maddesi uyarınca, manevi tazminat davalarında genel zamanaşımı süresi 10 yıldır. Bu süre, zararın ve tazminat yükümlüsünün öğrenildiği tarihten itibaren başlar. Zarar ve tazminat yükümlüsünün aynı anda öğrenilmesi şart değildir; ikisinin de öğrenildiği tarihten itibaren süre işlemeye başlar.
Ceza Kanunları ile İlişkili Durumlarda Zamanaşımı:
Eğer manevi tazminata konu olan fiil aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa ve bu suç için ceza kanunlarında daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülüyorsa, manevi tazminat davasında da o ceza zamanaşımı süresi uygulanır (Türk Borçlar Kanunu Madde 72). Örneğin, kasten yaralama suçu için ceza zamanaşımı süresi 8 yıl ise, bu suç nedeniyle açılacak manevi tazminat davasında da zamanaşımı süresi 8 yıl olacaktır. Ancak, ceza zamanaşımı süresi, genel zamanaşımı süresinden (10 yıl) uzunsa, o takdirde ceza zamanaşımı süresi dikkate alınır.
Özel Kanunlardaki Zamanaşımı Süreleri:
Bazı özel kanunlarda, manevi tazminat davaları için özel zamanaşımı süreleri öngörülmüştür. Örneğin:
- Basın Kanunu: Basın yoluyla işlenen hakaret, iftira gibi suçlardan kaynaklanan manevi tazminat davalarında zamanaşımı süresi 2 aydır. Bu süre, yayının yapıldığı tarihten itibaren başlar.
- Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun: Bu kanun kapsamındaki manevi tazminat davalarında genel zamanaşımı süresi uygulanır, yani 10 yıldır.
- Haksız Fiilden Doğan Zararlar (TBK 72): Haksız fiilden doğan tazminat davalarında, fiil ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halükarda fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıl içinde dava açılması gerekir. Bu sürelerden hangisi önce dolarsa, zamanaşımı o zaman gerçekleşir. Ancak, fiil aynı zamanda suç teşkil ediyorsa ve ceza kanununda daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülüyorsa, ceza zamanaşımı süresi uygulanır.
Zamanaşımının Başlangıcı:
Zamanaşımı süresi, zararın ve tazminat yükümlüsünün öğrenildiği tarihten itibaren başlar. Ancak, sürekli bir zararın varlığı halinde, zamanaşımı süresi zararın sona erdiği tarihten itibaren başlar. Örneğin, sürekli hakaret içeren yayınlar nedeniyle manevi tazminat davası açılacaksa, zamanaşımı süresi son yayının yapıldığı tarihten itibaren başlar.
Özet:
Manevi tazminat davasında zamanaşımı süresi genel olarak 10 yıldır. Ancak, fiil aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa ceza kanununda öngörülen daha uzun zamanaşımı süresi uygulanır. Ayrıca, bazı özel kanunlarda farklı zamanaşımı süreleri öngörülmüş olabilir. Bu nedenle, her somut olayda hangi zamanaşımı süresinin uygulanacağını belirlemek için olayın özelliklerinin dikkatle değerlendirilmesi gerekir.
