Kaza, ihmal veya başka bir haksız fiil sonucu maddi zarara uğradım. Bu zararın tazmini için dava açmayı düşünüyorum. Maddi tazminat davasında hangi tür masrafları talep edebilirim? Örneğin, tedavi masrafları, araç hasarı, gelir kaybı gibi genel kategorilerin dışında, somut olarak hangi tür harcamalarım ve kayıplarım maddi tazminat kapsamına girer? Bu masrafları belgeleme ve kanıtlama yöntemleri nelerdir? Maddi tazminat talebimi güçlendirmek için nelere dikkat etmeliyim?
Cevap
Maddi tazminat kapsamına giren masraflar, meydana gelen zararın niteliğine ve olayın özelliklerine göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak maddi tazminat, zarar gören kişinin malvarlığında meydana gelen azalmanın giderilmesini amaçlar. Bu kapsamda şunlar yer alabilir:
1. Tedavi Giderleri:
- Tıbbi Müdahale Giderleri: Hastane masrafları, doktor ücretleri, ameliyat giderleri, ilaç masrafları, fizik tedavi ücretleri, rehabilitasyon giderleri, psikolojik danışmanlık ücretleri gibi. Bu giderlerin tamamı, kaza veya olay sonucu oluşan sağlık sorunlarının tedavisi için yapılan harcamaları kapsar.
- Bakım Giderleri: Sürekli bakım gerektiren durumlarda, bakıcı ücretleri, evde bakım hizmetleri, özel hemşire masrafları gibi giderler. Bu giderler, kişinin kaza veya olay sonucu kendi başına yaşayamaması durumunda ortaya çıkar.
- Protez ve Ortez Giderleri: Kaza veya olay sonucu kaybedilen uzuvların yerine takılan protezlerin veya hareket kabiliyetini artırmak için kullanılan ortezlerin bedelleri.
- Ulaşım Giderleri: Tedavi için yapılan şehir içi ve şehir dışı ulaşım masrafları (ambulans ücreti, taksi ücreti, otobüs bileti, uçak bileti vb.).
2. Çalışma Gücü Kaybı ve Gelir Kaybı:
- Geçici İş Göremezlik Nedeniyle Gelir Kaybı: Kazadan sonraki iyileşme sürecinde çalışılamayan süre boyunca kaybedilen maaş, ücret, yevmiye, serbest meslek geliri veya kar payı gibi gelirler.
- Sürekli İş Göremezlik Nedeniyle Gelir Kaybı: Kaza sonucu kalıcı olarak iş yapma yeteneğinin azalması veya tamamen kaybolması nedeniyle gelecekte elde edilebilecek gelir kaybı. Bu, genellikle aktüeryal hesaplamalarla belirlenir ve kişinin yaşı, mesleği, eğitim durumu ve gelir seviyesi gibi faktörler dikkate alınır.
- Meslek Değiştirme veya Eğitim Giderleri: Kaza sonucu mevcut mesleğini yapamaz hale gelen kişinin, yeni bir meslek öğrenmesi veya eğitim alması için yapılan masraflar.
3. Hasar ve Onarım Giderleri:
- Araç Hasarı: Kaza sonucu hasar gören aracın onarım masrafları veya aracın pert olması durumunda piyasa değeri.
- Eşya Hasarı: Kaza veya olay sonucu zarar gören eşyaların (giysi, telefon, bilgisayar, ev eşyası vb.) onarım veya yenileme bedeli.
- Ev veya İşyeri Hasarı: Kaza, yangın, sel gibi olaylar sonucu hasar gören ev veya işyerinin onarım masrafları.
4. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı:
- Ölen kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişilerin (eş, çocuklar, anne, baba vb.) gelecekteki maddi kayıpları. Bu tazminat, ölen kişinin gelirine, yaşına, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sayısına ve yaşına göre hesaplanır.
5. Diğer Giderler:
- Cenaze Giderleri: Ölümle sonuçlanan olaylarda, cenaze masrafları, defin işlemleri, mezar taşı masrafları gibi giderler.
- Kurtarma Giderleri: Kaza veya olay sonucu ortaya çıkan tehlikeyi ortadan kaldırmak için yapılan kurtarma masrafları.
- Hukuki Giderler: Avukatlık ücreti, dava masrafları, bilirkişi ücreti gibi hukuki süreçle ilgili yapılan harcamalar.
- Değer Kaybı: Özellikle araç kazalarında, onarım görmüş olsa bile aracın piyasa değerinde meydana gelen azalma.
- Kira Kaybı: Zarar gören mülkün kullanılamaz hale gelmesi nedeniyle elde edilemeyen kira geliri.
- Seyahat Giderleri: Olay yerine veya tedavi merkezlerine seyahat için yapılan masraflar.
Önemli Notlar:
- Maddi tazminat taleplerinde, zararın belgelenmesi önemlidir. Fatura, fiş, rapor, ekspertiz raporu gibi belgelerle zararın miktarı ve niteliği ispatlanmalıdır.
- Tazminat miktarı, olayın özelliklerine, kusur oranlarına ve ilgili mevzuata göre değişiklik gösterebilir.
- Zamanaşımı sürelerine dikkat etmek gerekir. Tazminat taleplerinin belirli bir süre içinde yapılması zorunludur.
- Maddi tazminat, manevi tazminattan ayrı bir kavramdır. Manevi tazminat, çekilen acı, üzüntü ve elem gibi manevi zararların karşılığıdır.
Bu liste, maddi tazminat kapsamına giren masrafların genel bir özetidir. Her somut olay, kendine özgü özellikler taşıdığından, bir hukuk uzmanına danışmak en doğru yol olacaktır.
