Deprem bittikten hemen sonra kendimizin ve çevremizdekilerin güvenliğini sağlamak için hangi adımları atmalıyız? Yıkılmış veya hasar görmüş binalardan uzak durmalı mıyız, yoksa enkaz altında kalanlara yardım etmek için hemen müdahale etmeli miyiz? Haberleşme kanallarını nasıl kullanmalıyız? Acil durum ekiplerinin gelmesini beklerken nelere dikkat etmeliyiz? Temel ihtiyaçlarımızı (su, yiyecek, barınma) nasıl karşılamalıyız? Psikolojik olarak kendimizi ve sevdiklerimizi nasıl desteklemeliyiz? Resmi makamların duyurularını nereden takip etmeliyiz ve hangi yanlış bilgilere karşı dikkatli olmalıyız? Evimize ne zaman ve hangi şartlarda dönebiliriz? Sigorta işlemlerini nasıl başlatmalıyız?
Cevap
Deprem sonrası yapılması gerekenler, güvenliği sağlamak, olası tehlikeleri en aza indirmek ve yardım beklerken hayatta kalma şansını artırmak için kritik öneme sahiptir. İşte deprem sonrası yapılması gerekenler:
1. Güvenliği Sağlama:
- Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının. Sakin kalmak, doğru kararlar vermenize yardımcı olacaktır.
- Kendinizi ve Çevrenizi Kontrol Edin: Yaralı olup olmadığınızı kontrol edin. Çevrenizdeki diğer kişilere de yardım etmeye çalışın (eğer güvendeyseniz).
- Düşen Eşyalara Dikkat Edin: Dışarı çıkarken veya hareket ederken, düşebilecek eşyalara karşı dikkatli olun.
- Ayakkabı Giyin: Kırık cam veya diğer keskin nesnelere basmamak için ayakkabı giyin.
- Elektrik Şalterini ve Su Vanasını Kapatın: Eğer güvenli bir şekilde ulaşabiliyorsanız, elektrik şalterini ve su vanasını kapatın. Bu, yangın veya su baskını riskini azaltabilir.
- Gaz Kaçağı Kontrolü: Gaz kaçağı olup olmadığını kontrol edin. Eğer gaz kokusu alırsanız, kibrit veya çakmak yakmayın, elektrik düğmelerine dokunmayın ve hemen bulunduğunuz yeri terk edin. Güvenli bir yerden gaz şirketini veya itfaiyeyi arayın.
- Hasarlı Binalardan Uzak Durun: Hasar görmüş binalara girmeyin. Artçı sarsıntılar binaların daha da hasar görmesine ve yıkılmasına neden olabilir.
- Deniz Kenarından Uzaklaşın: Eğer deprem kıyı bölgesinde olduysa, tsunami olasılığına karşı deniz kenarından uzaklaşın ve yüksek yerlere doğru hareket edin.
- Toplanma Alanlarına Gidin: Eğer eviniz hasar görmemiş olsa bile, yetkililer tarafından belirlenen toplanma alanlarına giderek bilgi alabilir ve yardım bekleyebilirsiniz.
2. İletişim ve Bilgi Edinme:
- Telefonu Gereksiz Aramalar İçin Kullanmayın: Telefon hatları acil durumlar için açık tutulmalıdır. Sadece hayati durumlarda telefon kullanın.
- SMS veya Sosyal Medyayı Kullanın: Eğer mümkünse, SMS veya sosyal medya üzerinden iletişim kurmaya çalışın. Bu, telefon hatlarındaki yükü azaltacaktır.
- Radyo Dinleyin: Yetkililerin yaptığı duyuruları ve talimatları takip etmek için pilli bir radyo dinleyin.
- Doğrulanmamış Bilgilere İnanmayın: Sosyal medyada veya diğer kaynaklarda dolaşan doğrulanmamış bilgilere itibar etmeyin. Sadece resmi kaynaklardan bilgi alın.
3. Yardım Bekleme:
- Sakin ve Sabırlı Olun: Yardım ekiplerinin size ulaşması zaman alabilir. Sakin ve sabırlı olun.
- Bulunduğunuz Yeri Belirgin Hale Getirin: Eğer enkaz altındaysanız, düdük çalın, borulara vurun veya bağırarak yerinizi belli etmeye çalışın. Enerjinizi idareli kullanın.
- Su ve Yiyecek Stoklarınızı Kontrol Edin: Eğer yiyecek ve su stoklarınız varsa, bunları idareli kullanın.
- Hijyen Kurallarına Dikkat Edin: Salgın hastalık riskini azaltmak için hijyen kurallarına dikkat edin. Ellerinizi sık sık yıkayın veya dezenfekte edin.
- İlk Yardım Bilginizi Kullanın: Eğer ilk yardım bilginiz varsa, yaralılara yardım edin.
- Komşularınızla İşbirliği Yapın: Komşularınızla işbirliği yaparak birbirinize destek olun ve kaynaklarınızı paylaşın.
4. Artçı Sarsıntılara Karşı Hazırlıklı Olun:
- Artçı Sarsıntılar Beklenir: Depremden sonra artçı sarsıntılar yaşanması normaldir. Bu sarsıntılar daha küçük olsa da, hasarlı binaların yıkılmasına neden olabilir.
- Güvenli Bir Yerde Durun: Artçı sarsıntı sırasında çömel-kapan-tutun pozisyonunu alın veya güvenli bir yere sığının.
- Hasarlı Binalardan Uzak Durun: Artçı sarsıntılar geçene kadar hasarlı binalardan uzak durmaya devam edin.
Ek Notlar:
- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Talimatlarını Takip Edin: AFAD’ın web sitesini ve sosyal medya hesaplarını takip ederek güncel bilgilere ve talimatlara ulaşabilirsiniz.
- Psikolojik Destek Alın: Deprem, travmatik bir deneyim olabilir. Gerekirse psikolojik destek almaktan çekinmeyin.
- Hazırlıklı Olun: Gelecekteki depremlere karşı hazırlıklı olmak için bir afet planı yapın, bir acil durum çantası hazırlayın ve ilk yardım eğitimi alın.
Bu adımlar, deprem sonrasında güvenliğinizi sağlamanıza, hayatta kalma şansınızı artırmanıza ve yardım beklerken daha iyi durumda olmanıza yardımcı olacaktır.
