Enerji verimliliğini artırmak ve enerji tasarrufunu teşvik etmek amacıyla, Türkiye’de hem bireysel tüketicilere hem de işletmelere yönelik çeşitli devlet teşvikleri sunulmaktadır. Bu teşvikler arasında hangi programlar yer almaktadır? Hangi kurumlar bu teşvikleri sağlamaktadır? Bu teşviklerden yararlanmak için hangi şartların sağlanması gerekmektedir? Teşviklerin kapsamı (hibe, vergi indirimi, faizsiz kredi vb.) nelerdir ve güncel olarak hangi alanlarda (yenilenebilir enerji sistemleri, yalıtım, enerji verimli cihazlar vb.) uygulanmaktadır? Son olarak, bu teşviklere nasıl başvurulur ve başvuru süreçleri nelerdir?
Cevap
Türkiye’de enerji tasarrufunu teşvik etmek amacıyla çeşitli devlet teşvikleri bulunmaktadır. Bu teşvikler, hem bireysel tüketicilere hem de ticari kuruluşlara yöneliktir. İşte başlıca enerji tasarrufu teşvikleri:
1. Enerji Verimliliği Destekleri:
- Enerji Verimliliği Kredileri: Enerji verimliliği projelerini finanse etmek için bankalar aracılığıyla uygun koşullarda kredi imkanları sunulmaktadır. Bu krediler, enerji tüketimini azaltmaya yönelik yatırımları (ısı yalıtımı, enerji verimli cihazlar, vb.) desteklemektedir.
- Vergi İndirimleri ve Muafiyetleri: Enerji verimliliğini artırmaya yönelik yapılan harcamalar için vergi indirimleri veya muafiyetleri uygulanabilmektedir. Örneğin, enerji verimli cihazların satın alınması veya binalarda enerji verimliliği iyileştirmeleri yapılması durumunda vergi avantajları sağlanabilmektedir.
- Hibe Destekleri: Belirli enerji verimliliği projeleri için devlet tarafından hibe destekleri sağlanabilmektedir. Bu hibeler, genellikle KOBİ’ler veya belediyeler gibi belirli gruplara yönelik olabilir ve projenin maliyetinin bir kısmını karşılamayı amaçlar.
- KDV İndirimi: Enerji verimliliği yüksek ürünlerin (örneğin, A sınıfı beyaz eşyalar) satışında KDV indirimi uygulanabilmektedir. Bu, tüketicilerin enerji verimli ürünleri tercih etmesini teşvik etmeyi amaçlar.
- Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Muafiyeti: Bazı durumlarda, enerji verimli teknolojilerin veya sistemlerin kullanımında ÖTV muafiyeti uygulanabilmektedir.
- Enerji Performans Sözleşmeleri (EPS) Desteği: EPS modeliyle enerji verimliliği projeleri gerçekleştiren kuruluşlara yönelik destekler sağlanabilmektedir. Bu destekler, projenin finansmanına, teknik danışmanlığa veya performans garantilerine yönelik olabilir.
2. Yenilenebilir Enerji Destekleri ile İlişkili Teşvikler:
- Enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını destekleyerek dolaylı olarak da teşvik edilmektedir. Güneş enerjisi, rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi için çeşitli teşvikler (örneğin, YEKDEM mekanizması, lisanssız elektrik üretimi) bulunmaktadır. Bu türden projeler, enerji tüketimini azaltmanın yanı sıra, çevre dostu enerji üretimine katkıda bulunur.
3. Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği ile İlişkili Teşvikler:
- Enerji Kimlik Belgesi (EKB): Binaların enerji performansını gösteren EKB zorunluluğu, enerji verimliliğinin artırılması için önemli bir araçtır. EKB, binaların enerji tüketimini ve enerji verimliliği sınıfını gösterir, böylece potansiyel alıcılar veya kiracılar, enerji maliyetleri hakkında bilgi sahibi olabilirler. Daha iyi enerji sınıfına sahip binalar, tercih sebebi olabilmektedir.
- Yeşil Bina Sertifikaları: LEED, BREEAM gibi yeşil bina sertifikaları, binaların enerji verimliliği de dahil olmak üzere çevresel performansını değerlendirir. Bu sertifikalara sahip binalar, daha yüksek değere sahip olabilir ve yatırımcılar için daha cazip hale gelebilir.
4. Bilgilendirme ve Eğitim Faaliyetleri:
- Devlet, enerji tasarrufu konusunda bilinçlendirme kampanyaları düzenlemekte ve eğitim programları aracılığıyla enerji verimliliği uygulamaları hakkında bilgi vermektedir. Bu faaliyetler, tüketicilerin ve işletmelerin enerji tasarrufu potansiyelini anlamalarına ve daha bilinçli kararlar almalarına yardımcı olmayı amaçlar.
5. Diğer Teşvikler:
- Sanayi Bölgelerinde Enerji Verimliliği Uygulamaları: Organize sanayi bölgelerinde (OSB) enerji verimliliği projeleri teşvik edilmekte ve OSB’lerin enerji verimliliği konusunda daha aktif rol alması desteklenmektedir.
- Kamu Binalarında Enerji Verimliliği: Kamu binalarında enerji verimliliği uygulamalarının yaygınlaştırılması için çeşitli programlar yürütülmektedir. Bu programlar, enerji etütlerinin yapılması, enerji verimli cihazların kullanılması ve bina yönetim sistemlerinin iyileştirilmesi gibi faaliyetleri içerebilir.
- Belediyelere Yönelik Teşvikler: Belediyelerin enerji verimliliği projelerine destek verilmektedir. Bu destekler, toplu taşıma sistemlerinin iyileştirilmesi, akıllı şehir uygulamalarının geliştirilmesi ve enerji verimli aydınlatma sistemlerinin kullanılması gibi alanlarda olabilir.
Teşviklere Erişim:
Bu teşviklere erişim koşulları ve başvuru süreçleri, ilgili kurumların (örneğin, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, KOSGEB, bankalar) internet sitelerinde veya ilgili mevzuatta detaylı olarak belirtilmektedir. Potansiyel başvuru sahiplerinin, güncel mevzuatı takip etmeleri ve ilgili kurumlarla iletişime geçerek detaylı bilgi almaları önemlidir.
