İş sözleşmem belirsiz süreli ve 3 yıldır aynı işyerinde çalışıyorum. İşverenim son zamanlarda performansımdan memnun olmadığını dile getiriyor ve iş sözleşmemi feshetme olasılığından bahsediyor. İş sözleşmem feshedilirse, kıdem tazminatı alabilir miyim? Eğer alabilirsem, hangi durumlarda kıdem tazminatına hak kazanırım ve hangi durumlarda kazanamam? Bu fesih sürecinde nelere dikkat etmeliyim?
Cevap
İş sözleşmenizin feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı alıp alamayacağınız, bir dizi faktöre bağlıdır. En önemli faktörler şunlardır:
1. Kıdem Süreniz:
- Kıdem tazminatına hak kazanabilmeniz için aynı işverenin işyerinde veya işyerlerinde en az 1 yıl çalışmış olmanız gerekmektedir. 1 yıldan az süren çalışmalarda kıdem tazminatı hakkı doğmaz.
2. İş Sözleşmenizin Fesih Nedeni:
İşveren Tarafından Haklı Neden Olmadan Fesih: İşveren tarafından geçerli bir neden olmaksızın (performans düşüklüğü, işyeri kurallarına aykırılık gibi) iş sözleşmeniz feshedilirse kıdem tazminatına hak kazanırsınız. Haklı nedenler, İş Kanunu’nda belirtilen ve işverene derhal fesih yetkisi veren durumlardır (örneğin, hırsızlık, güveni kötüye kullanma).
İşveren Tarafından Geçerli Nedenle Fesih: İşveren tarafından geçerli bir nedenle (örneğin, işyerinde ekonomik sıkıntılar, küçülme) iş sözleşmeniz feshedilirse kıdem tazminatına hak kazanırsınız.
İşçi Tarafından Haklı Nedenle Fesih: İş sözleşmenizi, İş Kanunu’nda belirtilen haklı nedenlerle siz feshederseniz (örneğin, işverenin ücretinizi ödememesi, sağlığınızı tehlikeye atacak koşullar) kıdem tazminatına hak kazanırsınız. İş Kanunu’nun 24. maddesinde işçinin haklı nedenle fesih sebepleri detaylı olarak belirtilmiştir.
İşçi Tarafından Haksız Nedenle Fesih: İş sözleşmenizi haklı bir neden olmaksızın siz feshederseniz kıdem tazminatı alamazsınız.
Anlaşmalı Fesih (İkale): İşveren ve işçi karşılıklı anlaşarak iş sözleşmesini sona erdirebilirler. Bu durumda, kıdem tazminatı ödenip ödenmeyeceği ikale sözleşmesinde belirtilir. İkale sözleşmesinde kıdem tazminatı ödenmeyeceği belirtilmişse, kıdem tazminatı alamazsınız. Ancak, ikale sözleşmesinde kıdem tazminatı ödenmesi kararlaştırılabilir.
Emeklilik Nedeniyle Fesih: Emekliliğe hak kazanmanız durumunda iş sözleşmenizi feshederseniz kıdem tazminatına hak kazanırsınız.
Askerlik Nedeniyle Fesih: Askerlik hizmeti nedeniyle iş sözleşmenizi feshederseniz kıdem tazminatına hak kazanırsınız.
- Evlilik Nedeniyle Kadın İşçinin Feshi: Kadın işçi, evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır.
3. Kıdem Tazminatı Hesaplama:
- Kıdem tazminatı, her bir tam yıl için 30 günlük brüt ücretiniz üzerinden hesaplanır. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil edilir.
- Brüt ücretinize, yol, yemek gibi sürekli ödemeler de dahil edilir.
- Kıdem tazminatı tavanı bulunmaktadır. Her yıl değişen bu tavan, ödenecek kıdem tazminatının en yüksek miktarını belirler. Tavanı aşan kısımlar kıdem tazminatına dahil edilmez.
4. Dava Açma Süresi:
- Kıdem tazminatı alacağına ilişkin dava açma süresi, iş sözleşmesinin feshinden itibaren 5 yıldır.
Önemli Notlar:
- İş sözleşmenizin fesih nedeni ve koşulları, kıdem tazminatı alıp alamayacağınızı doğrudan etkiler.
- Fesih bildirimini ve diğer ilgili belgeleri saklamanız önemlidir.
- Kıdem tazminatı hakkınızın olup olmadığını netleştirmek için bir avukata danışmanız faydalı olacaktır.
- İş Kanunu ve ilgili mevzuat sürekli değişebildiğinden, güncel yasal düzenlemeleri takip etmek önemlidir.
Yukarıdaki bilgiler genel bir rehber niteliğindedir ve her somut olayda farklılıklar gösterebilir. Bu nedenle, kendi durumunuzu değerlendirmek ve haklarınızı öğrenmek için bir avukata danışmanız en doğrusu olacaktır.
