Ölüm halinde manevi tazminat davası açma hakkına sahip kişiler kimlerdir? Bu kişiler ölenin yakınları mıdır? Yakınlık derecesi bu davayı açma hakkını etkiler mi? Etkiliyorsa, hangi derecedeki yakınlar bu davayı açabilir? Örneğin, eşi, çocukları, anne babası, kardeşleri veya torunları bu davayı açabilir mi? Hangi durumlarda diğer akrabaların veya nişanlısının dava açma hakkı doğar? Bu kişilerin ölenle olan ilişkisi, yaşadığı acı ve üzüntü miktarı gibi faktörler dava açma hakkını ve tazminat miktarını ne ölçüde etkiler? Bu konuda yasal bir sıralama veya öncelik var mıdır?
Cevap
Ölüm halinde manevi tazminat davası, Türk Borçlar Kanunu’nun 56. maddesi ve ilgili Yargıtay içtihatları uyarınca aşağıdaki kişiler tarafından açılabilir:
1. Ölenin Yakınları:
- Eş: Ölenin hayatta kalan eşi, evliliğin devamı süresince duyduğu elem, keder ve yaşamının değişmesi sebebiyle manevi tazminat talep edebilir.
- Çocuklar: Ölenin çocukları (reşit veya reşit olmayan), babalarını/annelerini kaybetmeleri nedeniyle duydukları acı, destekten yoksun kalma ve geleceklerinin etkilenmesi gibi nedenlerle manevi tazminat talep edebilirler.
- Anne ve Baba: Ölenin anne ve babası, evlatlarını kaybetmeleri dolayısıyla yaşadıkları derin üzüntü, yaşlılıklarında destekten mahrum kalmaları ve geleceklerinin kararması gibi sebeplerle manevi tazminat davası açabilirler.
- Kardeşler: Ölenin kardeşleri, ölümün kardeşlik bağını koparması, aile içindeki dayanışmanın zedelenmesi ve duydukları acı nedeniyle manevi tazminat talep edebilirler. Ancak, kardeşlerin manevi tazminat talepleri, Yargıtay tarafından genellikle daha sıkı şartlara bağlanmaktadır. Kardeşler arasındaki yakınlık derecesi, kardeşin ölenin bakımında ne kadar rol oynadığı, ölenin kardeşine ne kadar destek olduğu gibi faktörler dikkate alınır.
2. Nişanlı:
- Nişanlı, evlilik hazırlıkları yapıldığı ve ölümün bu hazırlıkları sona erdirdiği durumlarda manevi tazminat talep edebilir. Nişanın bozulmasında kusurunun olmaması ve ölümün nişanlısında derin bir üzüntüye neden olması gerekmektedir.
3. Manevi Bağ Olan Diğer Kişiler:
- Ölenle yakın ve sıkı bir manevi bağa sahip olan kişiler de manevi tazminat talep edebilirler. Bu kişiler, ölenin hayatında önemli bir yer tutan, duygusal olarak yakın olan ve ölümden derin bir üzüntü duyan kişiler olabilir. Örneğin, ölenin uzun yıllar boyunca baktığı ve büyüttüğü torunu, evlatlık ilişkisi olmamasına rağmen ölene karşı derin sevgi ve saygı duyan kişi veya ölenle uzun yıllara dayanan ve çok yakın bir arkadaşlık ilişkisi olan kişi bu kapsamda değerlendirilebilir. Bu tür durumlarda, tazminat talebinin kabulü, somut olayın özelliklerine, ilişkinin niteliğine ve ölümün davacı üzerindeki etkisine bağlıdır.
Önemli Notlar:
- Manevi tazminat miktarı, ölenin kusuru, olayın meydana geliş şekli, tarafların sosyal ve ekonomik durumları, duyulan acının şiddeti ve benzeri faktörler dikkate alınarak hakim tarafından belirlenir.
- Manevi tazminat davası, ölüm olayının öğrenildiği tarihten itibaren başlayarak, genel zamanaşımı süresi olan 10 yıl içinde açılmalıdır. Ancak, ölüm olayına sebebiyet veren fiil aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa ve ceza kanununda daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmüşse, bu durumda ceza zamanaşımı süresi uygulanır.
- Manevi tazminat davası, davalının yerleşim yeri mahkemesinde veya olayın meydana geldiği yer mahkemesinde açılabilir.
- Manevi tazminat talebi, ölenin yasal mirasçıları tarafından da ileri sürülebilir. Bu durumda, mirasçılar kendi adlarına manevi tazminat talep edebilecekleri gibi, ölenin sağlığında açmış olduğu bir manevi tazminat davasını da mirasçı sıfatıyla devam ettirebilirler.
- Her somut olay farklı özellikler taşıdığı için, manevi tazminat davası açma hakkının değerlendirilmesi ve tazminat miktarının belirlenmesi, hukuki bilgi ve deneyim gerektiren bir süreçtir. Bu nedenle, bu konuda uzman bir avukattan hukuki yardım alınması önemlidir.
