Merhaba, ben yeni işe başlamıştım ve deneme süresindeydim. Maalesef deneme süresi sonunda işveren tarafından işten çıkarıldım. Çalışma sürem altı aydan azdı. Bu durumda, deneme süresinde işten çıkarıldığım için herhangi bir kıdem tazminatı alma hakkım var mı? Özellikle, işveren tarafından herhangi bir kusurum olmamasına rağmen işten çıkarılmam tazminat hakkımı etkiler mi? Bu konuda yasal olarak ne gibi haklarım olduğunu merak ediyorum.
Cevap
Deneme süresinde işten çıkarılan bir çalışanın kıdem tazminatı alıp alamayacağı, iş sözleşmesinin feshinin nedenine ve ilgili yasal düzenlemelere bağlıdır.
Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları:
Türkiye İş Kanunu’na göre bir çalışanın kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için aşağıdaki temel şartların sağlanması gerekmektedir:
- En az 1 yıl çalışma süresi: Aynı işverenin işyerinde veya işyerlerinde en az 1 yıl süreyle çalışmış olmak.
- İş sözleşmesinin belirli nedenlerle sona ermesi: İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın feshedilmesi, işçi tarafından haklı bir nedenle feshedilmesi, askerlik görevi, emeklilik, evlilik (kadın işçiler için) veya ölüm gibi nedenlerle sona ermesi.
Deneme Süresi ve Kıdem Tazminatı:
Deneme Süresi Nedeniyle Fesih: İş Kanunu’na göre, deneme süresi içinde işveren veya işçi, tazminatsız ve bildirim süresi vermeksizin iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda, eğer işçi deneme süresi içinde işten çıkarılırsa ve bu fesih tamamen deneme süresinin bir sonucu olarak gerçekleşiyorsa, kıdem tazminatına hak kazanmaz. Çünkü 1 yıllık çalışma süresi şartı sağlanmamıştır.
- Haklı Nedenle Fesih: Ancak, deneme süresi içinde dahi olsa, eğer iş sözleşmesi işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın feshedilirse ve işçinin çalışma süresi (deneme süresi dahil) 1 yılı aşarsa, işçi kıdem tazminatına hak kazanabilir. Aynı şekilde, işçi de deneme süresi içinde haklı bir nedenle (örneğin, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları) iş sözleşmesini feshederse ve bu fesih 1 yıllık çalışma süresi şartını sağlıyorsa, kıdem tazminatı talep edebilir.
Önemli Notlar:
- İspat Yükümlülüğü: İş sözleşmesinin feshinin haklı bir nedene dayanıp dayanmadığı konusunda ispat yükümlülüğü, duruma göre işverene veya işçiye aittir.
- Yargıtay Kararları: Yargıtay’ın bu konudaki kararları, somut olayın özelliklerine göre farklılık gösterebilir. Bu nedenle, benzer bir durumla karşılaşıldığında bir hukuk uzmanına danışmak önemlidir.
- İhbar Tazminatı: Deneme süresi içinde iş sözleşmesi feshedilirse, ihbar tazminatı ödenmez. Çünkü deneme süresi içinde fesihlerde ihbar öneli verme zorunluluğu yoktur.
Sonuç:
Deneme süresinde işten çıkarılan bir çalışanın kıdem tazminatı alabilmesi için, genellikle 1 yıllık çalışma süresi şartını sağlaması ve iş sözleşmesinin feshinin haklı bir nedene dayanmaması gerekmektedir. Deneme süresi içinde normal bir fesih durumunda kıdem tazminatı hakkı doğmaz. Ancak, durumun detaylı bir şekilde incelenmesi ve bir hukuk uzmanından görüş alınması önemlidir.
