Çalışma hayatım boyunca edindiğim kıdem tazminatını alabilmek için hangi şartları sağlamam gerekiyor? İşten ayrılırken kıdem tazminatımı alabilmek için nelere dikkat etmeliyim? İşverenim kıdem tazminatımı ödememek için bir yol izleyebilir mi? Bu tür bir durumda haklarımı nasıl koruyabilirim? Kıdem tazminatı alma hakkımı kaybetmemek için ne gibi önlemler alabilirim? Ödeme konusunda bir anlaşmazlık çıkarsa, yasal süreç nasıl işler ve nelere dikkat etmeliyim?
Cevap
Kıdem tazminatınızı güvence altına almak için aşağıdaki adımları ve hususları dikkate almanız önemlidir:
1. Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartlarını Sağlayın:
- En Az Bir Yıl Çalışma: Aynı işverenin işyerinde veya işyerlerinde en az bir yıl süreyle çalışmış olmanız gerekmektedir. Bu süre, aralıklı çalışmalarınızın toplamıdır.
- İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshi veya Haklı Nedenle İstifa: İş sözleşmenizin işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın feshedilmesi veya sizin haklı bir nedenle istifa etmeniz gerekmektedir. Haklı nedenler 4857 sayılı İş Kanunu’nda belirtilmiştir.
2. Haklı Nedenle Fesih veya İstifa Sebeplerini Belirleyin ve Belgelendirin:
- İşveren Tarafından Haklı Neden Olmaksızın Fesih: İşveren sizi işten çıkarırken haklı bir nedeni olmadığını düşünüyorsanız, fesih bildirimini yazılı olarak isteyin. Bildirimde belirtilen gerekçeyi inceleyin ve haklı bir neden olmadığını düşünüyorsanız, buna itiraz edin.
- Sizin Tarafınızdan Haklı Nedenle İstifa: İş Kanunu’nda belirtilen haklı nedenlerle (sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık, zorlayıcı sebepler vb.) istifa ediyorsanız, istifa dilekçenizde bu nedenleri açıkça belirtin ve mümkünse kanıtlayıcı belgeler ekleyin. Örneğin:
- Sağlık sorunlarınız varsa, doktor raporları.
- Mobbing veya taciz gibi durumlar varsa, şahit ifadeleri, e-posta yazışmaları, mesajlar.
- Ücretinizin ödenmemesi veya eksik ödenmesi durumunda, banka kayıtları, maaş bordroları.
3. İş Sözleşmenizi ve İşyeri Uygulamalarını İnceleyin:
- İş sözleşmenizde kıdem tazminatıyla ilgili özel hükümler olup olmadığını kontrol edin.
- İşyerinde kıdem tazminatı uygulamalarıyla ilgili emsal kararlar veya şirket politikaları olup olmadığını araştırın.
4. İhtarname Çekin (Gerekirse):
- İşveren kıdem tazminatınızı ödemeyi reddederse veya eksik ödeme yaparsa, noter aracılığıyla ihtarname çekerek talebinizi yazılı olarak bildirin. İhtarnamede, çalışma sürenizi, iş sözleşmenizin fesih nedenini, talep ettiğiniz kıdem tazminatı miktarını ve ödeme için bir son tarih belirtin.
5. Arabuluculuğa Başvurun:
- İhtarnameden sonra işverenle anlaşma sağlanamazsa, dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur. Arabuluculuk, tarafların bir araya gelerek uzlaşma yoluyla sorunlarını çözmelerini sağlayan bir yöntemdir.
6. Dava Açın (Son Çare):
- Arabuluculuk sürecinde de anlaşma sağlanamazsa, iş mahkemesinde dava açabilirsiniz. Dava açma süresi, iş sözleşmesinin feshinden itibaren zamanaşımı süresine tabidir (genellikle 5 yıldır). Davanızda, çalışma sürenizi, fesih nedeninizi, kıdem tazminatına hak kazandığınızı ve talep ettiğiniz miktarı kanıtlamanız gerekecektir.
7. Delillerinizi Saklayın:
- Çalışma sürenizi, ücretinizi, iş sözleşmenizin feshini veya istifanızı ve kıdem tazminatına hak kazandığınızı gösteren tüm belgeleri (iş sözleşmesi, maaş bordroları, fesih bildirimi, istifa dilekçesi, ihtarname, banka kayıtları, şahit ifadeleri, e-posta yazışmaları vb.) saklayın.
8. Kıdem Tazminatı Hesaplaması:
- Kıdem tazminatı, son brüt ücretiniz üzerinden hesaplanır. Her bir tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler de oranlama yoluyla hesaplamaya dahil edilir.
- Brüt ücrete, düzenli olarak aldığınız para ve para ile ölçülebilen menfaatler (yemek, yol, giyim yardımı, ikramiye vb.) dahil edilir.
- Kıdem tazminatı tavanı her yıl değişmektedir. Hesaplamada bu tavana dikkat edilmelidir.
9. Uzman Desteği Alın:
- Kıdem tazminatıyla ilgili karmaşık durumlarla karşılaşırsanız, bir avukat veya iş hukuku uzmanından hukuki destek almanız önemlidir.
Önemli Notlar:
- Kıdem tazminatı, işçinin yıllarca süren emeğinin karşılığıdır ve yasal bir haktır.
- İşveren, kıdem tazminatını zamanında ödemekle yükümlüdür. Aksi takdirde, gecikme faizi ödemek zorunda kalabilir.
- Kıdem tazminatından feragat edilemez. Ancak, işverenle anlaşarak belirli bir miktar para karşılığında ibra sözleşmesi imzalanabilir. Bu durumda, ibra sözleşmesinin geçerliliği ve şartları dikkatlice incelenmelidir.
Bu bilgilerin genel nitelikte olduğunu ve her somut olayın kendine özgü olduğunu unutmayın. Kendi durumunuzla ilgili daha detaylı bilgi ve hukuki tavsiye almak için bir avukata danışmanız önemlidir.
